"Po prostu zrób krok przed siebie… horyzont sam się pojawi".
Charlie Mackesy
Co czujesz czytając ten cytat? Co czujesz, kiedy słyszysz go w swojej głowie? Czy wyobrażasz sobie osiąganie zamierzonych celów? A może myślisz, że kolejna osoba pisze o swoich mądrościach i przedstawia, jak je wprowadzić w twoje życie i w życie twojego dziecka? Prawdopodobnie pojawią się jeszcze inne odpowiedzi. Chcę podkreślić, że jakiekolwiek będzie twoje odczucie, jest ono ważne, daje ci odpowiedź, o której wiesz tylko ty. Podziękuj sobie za szczerość wobec siebie i doceń za odwagę, że chcesz się podzielić z kimś swoim zdaniem.
W życiu mamy lepsze i gorsze chwile. Żyjemy w dobie nadmiernych bodźców, w obecnej niełatwej sytuacji w świecie, która każdego z nas dotyka. Doświadczamy szybkiego tempa życia, nadmiernej ilości obowiązków, spotkań lub innych turbulencji. Wszystko to sprawia, że zarówno my, jak i nasze dzieci, uczniowie, pacjenci jesteśmy naładowani emocjami – pozytywnymi i negatywnymi. Z pozytywnymi uczuciami nauczyliśmy sobie radzić, a co z negatywnymi? Jak radzić sobie ze stresem i jak pomóc dziecku w zapanowaniu nad automatycznymi reakcjami wywołanymi niepokojem? Jak znaleźć w sobie odwagę, aby przyjrzeć się swoim obawom i podjąć decyzję o zmianie negatywnych myśli?
W Internecie możemy znaleźć ogrom informacji, które mają pomóc nam zapanować nad stresem. Słuchamy podcastów, wywiadów, czytamy książki, artykuły, rozmawiamy ze znajomymi, z osobami, które udzielają nam wsparcia psychicznego, i wciąż na nowo próbujemy. To świetnie, bo każdy krok zmierza ku odnalezieniu tego, czego szukamy. Pojawia się jednak pytanie, jak wprowadzić te zmiany w codzienność, kiedy funkcjonujemy na „autopilocie”. Potrzebna będzie nam z pewnością odwaga.
"Odwaga (ang. courage), pochodząca z serca (fr .coeur), daje szansę otworzyć się na to, czego w głębi serca boisz się najbardziej, czego nie chciałbyś nigdy przeżyć". Eline Snel
Są różne sposoby radzenia sobie ze stresem pomocne zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci – spacery, aktywność fizyczna, wyładowanie emocji poprzez sztukę, taniec; ale są także inne, które nie są dla nas dobre, m.in. objadanie się lub brak apetytu, krzyk, płacz, depresja, stany lękowe...
Ja chcę skupić się na ćwiczeniach, które pomagają w radzeniu sobie z obniżeniem hormonu stresu, kortyzolu, w sytuacjach codziennych, takich jak rozmowa z dzieckiem na trudne tematy, brak odwagi w podejmowaniu decyzji, lęk przed egzaminem. Opieram się na dobrze znanej i coraz bardziej docenianej metodzie Mindfulness. Krótkie przypomnienie, czym ona jest: profesor Jon Kabat-Zinn definiuje ją jako „bycie skoncentrowanym w określony sposób: świadomie, tu i teraz, bez wartościowania i oceniania”. Holenderska doświadczona terapeutka Eline Snel w swojej książce Daj przestrzeń... i bądź blisko tak wypowiada się na temat tej metody: „Mindfulness nie rozwiązuje problemów, ale daje szansę na doświadczanie chwili, na skupienie się na tym właśnie momencie – na poczucie promieni słońca na skórze i wiatru we włosach. To właśnie sprawi, że będziesz świadomy niepokoju, który zagnieżdża się w brzuchu, gdy nie wiesz, gdzie wałęsa się twoje dziecko. Kieruje uwagę na niespodziewaną dojrzałość, zaskakującą niczym pierwsze oznaki wiosny”. Zachęcam do wykonania zaprezentowanych poniżej ćwiczeń wg Eline Snel. Są one dla mnie inspiracją w życiu prywatnym i w pracy. Pomagają skupić się na oddechu, wyciszyć, by potem móc spokojnie podjąć decyzję. Kiedy pracujecie z dzieckiem, pamiętajcie, aby wasz głos był spokojny, bądźcie cierpliwi i niczego nie przyspieszajcie. Wasze emocje są wyczuwale przez dziecko. Dobrego treningu!
ĆWICZENIE DLA RODZICÓW I DZIECI „NA DOBRY POCZĄTEK DNIA” Leżąc jeszcze w łóżku, skup uwagę na dźwiękach, które cię otaczają – ptakach, wietrze, ruchu ulicznym. Co słyszysz w tej chwili? A teraz zauważ, jak się czujesz... Uświadom sobie kondycję swojego ciała – czy jest w dobrej formie, czy raczej zmęczone? Obserwuj swoje uczucia życzliwie, bez oceny. Zastanów się, jak możesz się dzisiaj o siebie zatroszczyć. Jakie myśli się pojawiają? Po prostu obserwuj te myśli. Teraz zwróć uwagę na swój oddech i wykonaj 15 spokojnych, głębokich wdechów i wydechów. Zapytaj siebie ponownie: jak się czujesz? Życz sobie jednej dobrej rzeczy na ten dzień i powitaj go tak, jak chcesz.
ĆWICZENIE DLA RODZICÓW „BEZSTRONNA OBSERWACJA” Przez krótką chwilę popatrz na swoje dziecko, gdy siedzi, śpi, pisze na komputerze. Popatrz na nie ciepło, bez oceniania, tak jak wtedy, gdy się urodziło. Co widzisz, kiedy patrzysz, nie poddając ocenie? Od czasu do czasu zerknij takim spojrzeniem na siebie w lustrze i szepnij, niesłyszalnie dla innych: „Postępuję najlepiej, jak potrafię”. I uświadom sobie w pełni, że nie musisz robić tego lepiej, ale możesz inaczej. Co czujesz, gdy tak ciepło patrzysz na siebie? Pomyśl na przykład o tym, jak reagujesz na odkładane na później lekcje, bałagan, niekończące się wybrzydzanie w kwestii ubioru i walkę o dostęp do komputera. Pomyśl o związanych z tymi sytuacjami zwyczajach, prześledź automatyczne reakcje, a jeżeli zbierzesz się na odwagę, zamiast podążać utartą ścieżką biegnącą w jedną stronę, podejmij decyzję o skręcie w przeciwnym kierunku. Zobacz, jaki przyniesie to efekt dla ciebie i dziecka. Czy potrafisz zaobserwować pojawiające się osądy? Jak oceniasz siebie jako rodzica? Co myślisz o swoich dzieciach, partnerze, o sobie? Zaakceptuj fakt, że te oceny istnieją i nie osądzaj tego. Gdyby chwilę się zastanowić, jakie trzy osądy przychodzą ci najpierw na myśl? Powitaj je i przyjrzyj się im. Poślij im uśmiech, gdy pojawią się w twoim umyśle, ale nie zawsze wypowiadaj je na głos. Po prostu je obserwuj.
ĆWICZENIE DLA DZIECI I RODZICÓW „ŚPIJ DOBRZE” Połóż się wygodnie w pozycji, która najbardziej ci odpowiada. Teraz rozluźnij mięśnie. Całe twoje ciało się uspokaja. Wszystkie mięśnie mogą się całkowicie rozluźnić. Teraz zacznij obserwować swoje myśli. Czego dotyczą? Spróbuj przyglądnąć się im tak, jakby to był film. Jakie one są? Nie musisz wierzyć we wszystko, co one mówią. Myśli są tylko myślami. Obserwuj, jak przychodzą i odchodzą bez końca, aż zdecydujesz się skierować uwagę na brzuch. W twoim brzuchu nie ma myśli. Możesz położyć ręce na brzuchu i skupić się na tym, jak unosi się i opada – w górę i w dół. Czy czujesz regularny oddech? Skup się tylko na oddechu i spokoju. Poddaj się temu rytmowi oddychania i ciszy z uczuciem spokoju. Dobranoc!
Nie mamy wpływu na to, co przyniesie nam życie. Możemy natomiast skupić się na zmianie w odbiorze poszczególnych wydarzeń. Obserwując, będąc uważnym, kultywując kluczowe nawyki – zmierzamy ku zmianie. To nie jest łatwe, trzeba zacząć od obserwacji siebie, swoich uczuć, potrzeb, być dla siebie troskliwym, życzliwym, obserwować swoje automatyczne zachowania i pytać siebie, jak się z tym czuję, być ze sobą szczerym. Pamiętajmy, że myśli to jedno, a decyzje podejmujemy niezależnie. Ucząc się uważności na siebie, uczymy także innych tego samego. Zachęcam do zgłębiania wiedzy na temat uważności.
Eline Snel podkreśla, że Mindfulness nie jest cudownym rozwiązaniem na wszystko. Polega on na tym, aby w danym momencie uwagę skierować na to, co odczuwamy, czego się boimy, co się stanie, jeśli wybiorę takie rozwiązanie. Prędzej czy później każdy z nas stawia czoła sytuacji, której wolałby uniknąć. Każdy może wpaść w nieoczekiwaną życiową zawieruchę. W takich momentach szukamy i potrzebujemy czegoś, co pozwoli nam się ustabilizować, poczuć spokój, czego będziemy mogli się trzymać. Czymś takim jest świadoma uwaga. Zapraszam do aktywnego wykonywania ćwiczeń z odwagą i otwartością na siebie i innych, do zmierzenia się z codziennością i doceniania tego, co się ma oraz pamiętania o powodach, dla których warto się nie poddawać.
