
Joanna Kuciel-Frydryszak
Służące do wszystkiego to książka oparta na faktach, opisująca kawał historii i wiele życiorysów, które w podręcznikach czy zapisach historycznych z oczywistych względów były pomijane jako niemające większego wpływu na bieg dziejów. Niemniej jednak wystarczy chwila refleksji, by dotarło do nas, jak duża to liczba konkretnych osób, dla których służba „u państwa” mogła być przykrą koniecznością, szarą codziennością wypełniającą życie lub wręcz sensem istnienia. A różnie bywało. W maleńkich pokoikach służby toczyło się przecież między godzinami pracy także ich życie osobiste. Ich prywatne dramaty i radości. Dziś podział społeczeństwa na klasy wydaje się nam odległą przeszłością. A przecież przez całe wieki mnóstwo konkretnych osób spędzało swoje życie na służbie. Co to oznaczało? Czy miały życie prywatne? Czy służące mogły wychodzić za mąż i mieć dzieci? Jak były traktowane? Pomiatano nimi czy traktowano jak swoistych członków rodziny?