"Postrzeganie stresu różni się w zależności od dziecka – poważne zagrożenia mogą nie przeszkadzać jednemu dziecku, a drobne mogą być traumatyczne dla drugiego". American Academy of Pediatrics, 2015

Jakiego rodzaju stresu może doświadczać dziecko i jaki to ma związek z mową?

Problemy z mową mogą być tymczasowe lub trwałe, mogą wynikać z problemów fizycznych i emocjonalnych. Często występują jako opóźnienie rozwojowe lub stan. Wiele osób dorosłych, przejawiających trudności w komunikacji, informuje, że trudność nasila się, gdy doświadczają stresu, ale pod odpowiednią opieką lub korzystając z różnych narzędzi terapeutycznych – potrafi opanować stres i towarzyszące temu zmiany w stanie mowy. Sytuacja jest bardziej skomplikowana z perspektywy dzieci. Gdy dziecko doświadcza stresu emocjonalnego – np. związanego z tym, jak jest traktowane przez inne dzieci lub rodzeństwo i/lub uczuciem niepokoju, gdy rodzic płacze, krzyczy, a nawet mówi szybciej niż zwykle – również staje się niespokojne. Niemowlę przyzwyczajone do słyszenia normalnego rytmu serca u rodzica, który je trzyma, może być zestresowane, gdy mama bądź tata trzymając dziecko, ma przyspieszone bicie serca. Przeprowadzki, rozwód, nowi partnerzy rodziców, nowe dziecko w domu, utrata członka rodziny, utrata zwierzaka itp. Wszystko, co dzieje się w strukturze rodziny, może powodować stres u dziecka w wieku 0-3 lat, szczególnie jeśli powoduje stres u innych osób w domu. Następstwem tego mogą być zmiany w rozwoju dzieci, również w rozwoju mowy.

Według National Research Council (Narodowa Rada Badań Naukowych) wczesny rozwój dziecka zależy w dużej mierze od zdrowia i samopoczucia jego rodziców. Poza typowymi objawami stresu u dzieci (bóle brzucha lub głowy, zmiany nastroju, izolacja) u niektórych mogą pojawić się komplikacje w aktywnym rozwoju mowy. Skupiając się na etiologii zaburzeń mowy, zwrócę uwagę na te, które mają dużo wspólnego ze stresem u dzieci.

Dyslalia to zaburzenie mowy, w  którym głoski lub ich połączenia (w sylaby, wyrazy) są realizowane nieprawidłowo. Do przyczyn dyslalii należą m.in. nieprawidłowe wzorce środowiskowe lub ograniczony kontakt językowy, co skutkuje brakiem chęci do mówienia. Wróćmy na moment do początku artykułu, gdzie wymieniłam sytuacje w systemie rodzinnym. Jeśli dziecko odczuwa lęk, stres, niepokój, nie czuje bliskości z osobą dorosłą – może przejawiać niechęć do mówienia, a tym samym nie rozwijać mowy.